Cabaretier, schrijver, columnist, radio- en podcastmaker Vincent Bijlo is druk met van alles en geniet daar ook van. Maar op 10 maart hebben de optometristen hem helemaal voor zichzelf. Hij is dan dagvoorzitter van het OVN-congres. Met zijn eigenzinnige visie op zicht hoopt de blindgeboren Bijlo optometristen te inspireren, al bezocht hij zelf nog nooit een optometrist: ‘Je kunt mij honderd brillen opzetten, er gebeurt niks.’
tekst: Diana de Veld
Je bent wel vaker actief als dagvoorzitter?
‘Ja, ik vind dat heel leuk om te doen. Hoe breng je informatie over aan een zaal mensen? Een bijeenkomst moet uit meer bestaan dan een aantal lezingen met PowerPointpresentaties en een borrel na afloop. Mensen moeten na zo’n congres kunnen navertellen hoe het was en waar het over ging, naast dat ze een leuke dag hebben gehad. Daarom lees ik me altijd heel goed in. Waar draait het congres om en wat wil ik zelf dat er blijft hangen van deze dag? Ik lees en leer altijd graag, dus het maakt mij niets uit als het ingewikkelde materie is. Als dagvoorzitter moet je verder een leuke manier van presenteren hebben. Met wat humor en relativering, en tussentijdse samenvattingen en evaluaties met de sprekers.’
Hoe kwam je terecht bij het OVN-congres?
‘Ik maak podcasts over rijksmonumenten, en zo ook een aflevering over de Koninklijke Wachtkamer op Den Haag Hollands Spoor. De organiserende partij van het OVN-congres organiseert daar rondleidingen en was gecharmeerd van hoe ik dat deed. Daarbij maakte mijn houding ten opzichte van zicht het interessant om mij als dagvoorzitter te vragen.’
Wat is dan jouw houding ten opzichte van zicht?
‘Voor mij is zien veel meer dan kijken. De wereld waarnemen doe je met alle zintuigen die je in je hebt, en met behulp van je voorstellingsvermogen. Zonder verwerking zie je alleen het uiterlijk, maar het gaat juist ook om de binnenkant. Die kun je pas echt bereiken door inhoudelijk te interpreteren.’
Je vindt het gezichtsvermogen daarmee minder van belang?
Van oudsher zien we de ogen als de belangrijkste zintuigen, en goede oogzorg is zeker van betekenis. Maar uiteindelijk zijn ogen ook maar middelen. Mensen staren zich blind op beeld, er is veel meer in de wereld dan uiterlijk en schijn. Ik probeer daar bemiddelaar in te zijn.’
Hoe zouden optometristen je daarbij kunnen helpen?
‘Optometristen krijgen ook te maken met mensen die te kampen hebben met een verslechterend zicht. Die mensen maken zich vaak veel zorgen. Als optometrist kun je helpen door geen paniek te zaaien en wat te relativeren. Ook kun je mensen wijzen op instanties die helpen om te leren omgaan met verminderd zicht. Het is nu vaak aan de klant of die berust in zijn situatie of actief hulp gaat zoeken. Ik weet wel dat iedereen in de zorg zijn eigen specialisatie heeft, maar het is fijn als de optometrist een zetje geeft en mensen erop wijst waar ze terechtkunnen.’
Heb je nog andere adviezen voor optometristen? Bijvoorbeeld hoe zij de wereld inclusiever kunnen maken voor mensen met een visuele beperking?
‘Zie de mensen die bij je komen als mens, en niet als geval. Daar begint alle inclusiviteit mee: probeer je te verplaatsen in de wereld zoals een ander die ziet. Er komt geen casus bij je, maar een mens, iemand met een context en omgeving, met hoop, angst en verwachtingen. Natuurlijk moet je je zorginhoudelijke taken goed uitvoeren, maar in de zorg gebeurt het veel te vaak dat er alléén vanuit medisch oogpunt gesproken wordt. Mensen voelen zich vaak overspoeld door alle informatie die ze krijgen en weten niet wat ze ermee moeten. Vraag je daarom altijd af: hoe zou het zijn als ik daar aan de andere kant zou zitten? Dan krijg je opeens een contact van mens tot mens, en dat maakt jouw werk ook meteen een stuk makkelijker én leuker. Dat geldt trouwens ook buiten de zorg. Als ik op het podium sta, probeer ik ook altijd eerst om het publiek “naar me toe te halen” en met ze op één golflengte te komen voordat ik mijn grappen op ze afvuur.
Daarnaast vind ik gelijkwaardigheid in het contact heel belangrijk. Dat hangt sterk samen met empathie, maar dan wel met échte empathie. Dus niet dat je met iemand te doen hebt of hem maar een stakker vindt, want dat helpt de situatie helemaal niet vooruit. Tot slot zou ik willen zeggen, en niet alleen tegen optometristen: stel je altijd open, maak het allemaal niet te zwaar en leef leuk.’
Verschenen in De Optometrist, maart 2025