Opereren moet veel groener

De Groningse kunstenares Maria Koijck maakte een filmpje van het afval van één enkele operatie: haar eigen borstoperatie. Je moet maar op het idee komen! En dan heeft ze het ook nog eens heel mooi gedaan. Indrukwekkend hoe ongelofelijk veel spullen er in zo’n OK aan te pas komen. Grotendeels wegwerpspullen. ‘Eind jaren negentig was maar een paar procent van de spullen op de OK disposable; nu gaat het om 50 tot 60%’, vertelde chirurg prof. Jeroen Meijerink me tijdens een interview voor Oncologie Up-to-date. Hij wil OK’s dolgraag vergroenen, en met goede redenen: het OK-complex van een ziekenhuis verbruikt zo’n 35% van alle medische voorraden, slurpt energie en genereert gigantisch veel specifiek ziekenhuisafval. Dat afval mag wegens infectiegevaar niet zomaar in de afvalcontainer, en het mag óók niet gerecycled worden. Dus wordt al het ziekenhuisafval naar Dordrecht gereden en verbrand. Lekker dan.

Ritje om de aarde

En dan zijn er nog de anesthesiegassen en -dampen. Natuurlijk wil je niet dat een patiënt iets meekrijgt van zijn operatie, dus die moet onder zeil. Maar helaas zijn anesthesiegassen supersterke broeikasgassen. Na een operatie vliegen ze meestal rechtstreeks de atmosfeer in. Lachgas is bijvoorbeeld een 289 keer zo sterk broeikasgas als CO2, sevofluraan 440x zo sterk en desfluraan zelfs 6810x!!! Voor de ‘broeikasprijs’ van één kilogram desfluraan kun je makkelijk een rondje om de aarde rijden in een BMW S3 Touring, berekende ik op basis van de CO2-uitstoot van die auto. (Ik koos de BMW S3 Touring omdat dat me een typische artsenauto leek maar daar bleek ik me later in te hebben vergist – ik had een Volvo moeten nemen.) In ieder geval: reden genoeg om iets te doen aan die anesthesiegassen. Bijvoorbeeld minder ervan gebruiken; niet de ergste soort kiezen, afvangen en hergebruiken. In het artikel voor Oncologie Up-to-date geeft Meijerink nog veel meer tips om OK’s te vergroenen. Je leest het hier.

Meer dan NS en Tata Steel

Oh ja, en mocht je je afvragen: is de zorg nou echt de uitgelezen plek om duurzaam te gaan zitten doen? Daar moeten we toch vooral bezig zijn met mensen beter maken? Meijerink kwam met een tegenvraag: ‘Als je mensen beter wilt maken, is het dan niet raar om tegelijk bij te dragen aan klimaatverandering en milieuvervuiling? Want daarmee veroorzaak je tenslotte enorme schade, óók aan mensen. De zorgsector stoot in Nederland meer CO2 uit dan NS en Tata Steel bij elkaar. Het wordt tijd dat onze ogen opengaan.’

Meer artikelen lezen? www.dianadeveld.nl/artikelen

Kieskeurig

‘Kijk haar kieskeurig zijn’, zei mijn jongste dochter deze week. Ze zat aan de eettafel en zag door het raam onze poes buiten zitten wachten. ‘Ze vindt de deur niet ver genoeg openstaan’, vervolgde ze. Het is waar, Mocca laat als het even kan haar slaven (ons) de deur voor haar openen. Alleen als het echt niet anders kan, neemt ze het kattenluikje. En blijkbaar is zelfs een wegens zomerhitte halfgeopende achterdeur niet goed genoeg.

Ik vond de zin ‘Kijk haar kieskeurig zijn’ wel iets poëtisch hebben en maakte er een gedichtje van.

Esmeralda

Kijk haar kieskeurig zijn.

Haar vork bevoelt één erwt

van de vele op haar bord.

 

Ze toetst de vering: stevig? ja:

al dente, mooie glans –

maar bolvormigheid ontbreekt.

 

De vork verspringt

van erwt naar erwt, een dans

die hups lijkt, maar verdoemt.

 

Nog twintig erwten wachten daar

en smachten naar haar zoen.

Dan mag er één haar lippen langs.

Haar ogen worden groen.

 

Niet onze kat!
Niet onze kat

Zwart uitgeslagen kunstgebit

Sinds kort schrijf ik ook voor Nursing, een prachtig magazine voor verpleegkundigen. Het grappige is dat je je door zo’n nieuwe opdrachtgever weer in heel nieuwe onderwerpen verdiept. Mijn eerste artikel ging bijvoorbeeld over mondzorg bij kwetsbare ouderen. Wie wist al dat je een gebitsprothese (‘kunstgebit’) juist níet in water moet bewaren, maar gewoon droog? Ik niet! Droog bewaren voorkomt de groei van bacteriën en schimmels. De anekdote over een man die zijn inmiddels zwart uitgeslagen kunstgebit al dertig jaar lang elke nacht in HETZELFDE glaasje water bleek te bewaren, heeft het artikel niet gehaald.
Ook nieuw voor mij was dat kunstgebitten poreus worden van tandpasta en bruistabletten, waardoor er juist méér vuil aan hecht. Steradent kan maar beter opdoeken. Gelukkig heb ik mijn eigen tanden nog – iets wat trouwens ook voor steeds meer ouderen geldt (nee, daar reken ik mijzelf met mijn 47 jaar nog net niet toe). Zelfs een deel van de negentigplussers heeft tegenwoordig nog een eigen gebit, vertelde een van de geïnterviewden me. Goed nieuws voor hun welbevinden, maar niet voor hun mondgezondheid: die blijkt juist beter te zijn met een gebitsprothese. Verder leerde ik onder meer dat veel ziekten en medicijnen de mondgezondheid aantasten, wat extra zorgelijk is omdat problemen met het gebit en tandvlees ook weer tot andere gezondheidsproblemen kunnen leiden.

Mijn tweede verhaal voor Nursing ging over compleet iets anders: discriminatie van patiënten, en met name hoe je (onbewuste) discriminatie kunt voorkomen. Dat discriminatie in de zorg ook in Nederland voorkomt, is helaas een feit. Zo blijkt uit onderzoek dat darmkankerpatiënten met een Marokkaanse achtergrond minder vaak de juiste chemotherapie ontvangen dan patiënten zonder migratieachtergrond. Ongelofelijk toch? Maar vooral in de bejegening gaat veel mis, vaak onbewust. Een voorbeeld dat niet in het artikel terechtkwam, maar mij wel raakte: een vrouw die bloeddonor was en bij elk bezoek aan de bloedbank te horen kreeg: ‘Goh, je merkt aan jou helemaal niet dat je Turks bent!’ Dat was ongetwijfeld bedoeld als compliment, maar zij werd er boos en verdrietig van. Want de achterliggende gedachte was blijkbaar dat Turks zijn iets slechts is. Net zo’n lullig compliment dus om te krijgen als: ‘Goh, jij bent wel goed in wiskunde – voor een vrouw.’ Of: ‘Ik vind jou opvallend empathisch voor een man.’ Nou ja, you get the picture.
Verpleegkundigen willen natuurlijk goede zorg leveren aan ál hun patiënten – en daar biedt het artikel ook zes tips voor. Vooroordelen heeft iedereen, het is onmogelijk dat uit te bannen, maar je kunt wel je best doen om anderen daar zo min mogelijk onder te laten lijden.

Meer artikelen lezen? www.dianadeveld.nl/artikelen

De muis zonder olifantengeheugen

Het klinkt een beetje spooky: heel gericht bepaalde herinneringen uitschakelen. Ik zou ook eigenlijk niet gedacht hebben dat het mogelijk was, maar neurowetenschapper Michel van den Oever doet het gewoon. Bij muizen weliswaar, maar toch. Hij zorgt ervoor dat ze hun prettige herinneringen aan alcoholgebruik vergeten, waardoor ze minder hunkeren naar alcohol. (Lees hier hoe hij dat precies voor elkaar krijgt.)
De onderzoekers zijn niet van plan om bij mensen herinneringen te gaan uitschakelen, stelde Van den Oever me gerust tijdens het interview voor NWO. Althans, voorlopig niet. Ze hopen vooral inzichten te verkrijgen in de rol van het geheugen bij alcoholverslaving. De gebruikte methodes, die berusten op gentherapie, mág je ook niet zomaar toepassen bij mensen. Nog een tweede geruststelling voor wie het toch nog niet helemaal vertrouwt: de herinnering is maar zo’n twee tot drie uur uitgeschakeld; daarna komt die weer terug. Dat kun je van herinneringen die je kwijt bent dóór alcoholgebruik niet zeggen.

Meer artikelen lezen? www.dianadeveld.nl/artikelen